آینده‌نگری بازار کار مبتنی بر هوش مصنوعی
دکتر نایب باقر
IP-GOLDEN-TA-8
بازار کار، سریع‌تر از همیشه در حال تغییر است و بسیاری از مشاغلی که امروز وجود دارند، به زودی از بین خواهند رفت. طبق مطالعه‌ای که اخیرا توسط «مجمع جهانی اقتصاد» انجام شده، علل اصلی این تغییرات ظهور فناوری‌های جدید، اتوماسیون و حرکت به سمت اقتصاد سبز و پایدار می‌باشد. پیشرفت سریع در فناوری‌های جدید مانند چگونگی پردازش کلان‌داده‌ها، رایانش ابری و هوش مصنوعی تغییراتی اساسی در بازار کار ایجاد خواهد کرد. خبر خوب این است که ورود فناوری‌های جدید به اقتصاد، در سراسر اقتصاد تحرک ایجاد و در حالی که برخی مشاغل از بین می‌روند، برخی مشاغل جدید نیز ایجاد می‌شوند. در نهایت، هنگامی که یک کسب‌وکار می‌تواند با منابع کمتری به دستاوردهای بیشتری دست پیدا کند، به طور طبیعی گسترش می‌یابد.
محققان «مجمع جهانی اقتصاد» می‌گویند که تقریبا یک چهارم از تمام حرفه‌های کنونی در پنج سال آینده تغییر خواهند کرد؛ زیرا به طور فزاینده‌ای انجامشان به شکل اتوماتیک و با دخالت هوش مصنوعی، آسان‌تر می‌شوند. هر گونه خدمات مرتبط با مشتری پیش و پس از فروش، مدیریت اداری (به دلیل افزایش کار از راه دور)، کارهای مرتبط با وارد کردن داده(آمار، تایپ، ترجمه)، حسابداری و کار برخی کارگران در کارخانه‌ها در این دسته هستند. بنابراین، برای موفقیت در بازار کار به شدت رقابتی، افراد باید به طور مداوم مهارت‌های جدید بیاموزند و توانایی‌های خود را بهبود بخشند. با توجه به آغاز سال تحصیلی و علم‌آموزی، اگر در این فکر هستید که فرزندتان در مدرسه بر چه دروسی تمرکز کند، یا آینده شغلی خودتان چگونه خواهد بود، به نکات زیر دقت فرمایید.
مهارت‌های برتر در بیست سال آینده:
- سواد فنی و آشنایی با تازه‌های فناوری و رایانه‌ای
- خلاقیت و تلفیق آن با هنر
- ارتباطات و همدلی در ارتقای تعاملات داخلی
- دستیابی به نگاه مشترک در تعاملات خارجی
یکی از مهارت‌های اصلی که برای داشتن یک موقعیت رقابتی در بازار کار جدید باید یاد گرفت، سواد فنی است. این به معنای نیاز همه افراد به یادگیری زبان‌های برنامه‌نویسی یا درک پیچیدگی‌های یادگیری ماشین نیست. با این حال، این باور وجود دارد که در آینده مشاغل مرتبط با علم، فناوری، مهندسی و ریاضیات در آینده تقاضای بیشتری خواهند داشت. بنابراین، اگر در این فکر هستید که فرزندتان در مدرسه بر چه دروسی تمرکز کند، پاسخ شما این است: ریاضیات، علوم کامپیوتر و علوم طبیعی.
مهارت بعدی که باید به آن توجه کنید، تفکر تحلیلی است. برای بهبود این مهارت باید توانایی‌های شناختی خود را ارتقاء دهید، به عبارت دیگر، ذهن خود را تقویت کنید، توانایی تشخیص الگوها و شناخت ارتباط بین داده‌ها را افزایش دهید، و تلاش کنید تا نتیجه‌گیری‌هایتان، از احساسات به دور باشند و شخصی‌محور نباشند. برای انجام این کار، نیاز به تمرین توجه و تمرکز دارید، زیرا ابزارهای الکترونیک، شبکه‌های اجتماعی، بازی‌های آنلاین و تبلیغات دائما برای جلب توجه ما رقابت و احساس از دست دادن را در ما ایجاد می‌کنند. مهارت‌های تحلیلی همچنین شامل کنجکاوی و خودآموزی مداوم می‌شود، و برای بهبود و یادگیری مداوم، باید بتوانید بر هدف خود تمرکز کنید.
تصویر.1. مهندسی تعامل با هوش مصنوعی
یادگیری زبان انگلیسی در سطح بالا نیز یک مهارت بسیار ارزشمند است. همچنین، خلاقیت بسیار اهمیت دارد. در علم، مهندسی، طراحی یا هنر؛ ترفیع طلایی به کسی داده خواهد شد که بتواند سواد فنی را با خلاقیت ترکیب کند. ارتباطات و همدلی نیز دو مهارت بسیار ارزشمند خواهند بود، به ویژه در عصر هوش مصنوعی. با وجود سرعت بالای توسعه ماشین‌ها، انسان‌ها همیشه به انسانیت نیازمند بوده فلذا کار گروهی، توانایی گوش دادن، داستان‌گویی، حمایت و همدردی بیش از پیش ارزشمند خواهند بود.
طبق گزارشی که در سال ۲۰۲۰ در لینکدین- پلتفرم شبکه اجتماعی برای حرفه‌ای‌ها- منتشر شد، ارتباطات همین حالا هم به عنوان مهم‌ترین مهارت در بازار کار شناخته شده است. کارشناسان استعدادیابی می‌گویند: «با افزایش استفاده از هوش مصنوعی و ربات‌ها در محل کار، نیروی کار در حال گسترش از راه دور، و فناوری که به ما اجازه می‌دهد با افراد در سراسر جهان ارتباط برقرار کنیم، هیچ‌گاه به این اندازه مهم نبوده که واقعا بدانیم چگونه با یکدیگر صحبت کنیم و گوش دهیم و ارتباط برقرار کنیم».
مهارت‌های نوین در بیست سال آینده:
- مهندسی تعامل با هوش مصنوعی
- مهندسی تعامل بین انسان و ماشین
- مهندسی امنیت تعامل با هوش مصنوعی
- مشاغل سبز و بهره‌بری از انرژی پاک
- معماری سبز و سازندگان خانه‌های هوشمند
تعجب‌آور نیست که فناوری اطلاعات و فناوری‌های نوین نیز در آینده نزدیک در میان صنایع پررونق قرار دارند. توسعه هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی فرصت‌های جذابی را به ارمغان خواهد آورد. یکی از حرفه‌های آینده‌دار در این حوزه، مهندسی پردازش داده است؛ متخصصی که با مدل‌های هوش مصنوعی ارتباط برقرار می‌کند و به تنظیم دقیق درخواست‌ها کمک می‌کند. این فرد به نوعی به عنوان واسطه بین هوش مصنوعی و انسان‌ها عمل می‌کند.
مشاغل دیگر مرتبط با هوش مصنوعی شامل اخلاق‌شناسان-یعنی افرادی که در زمینه اخلاق تخصص دارند-، مهندسان امنیت و توسعه‌دهندگان رابط‌های کاربری انسان- ماشین خواهند بود. به طور کلی، در مورد هوش مصنوعی، به افراد در حرفه‌های مختلف توصیه می‌شود که به این فناوری به چشم یک رقیب نگاه نکنند، بلکه آن را همچون یک شریک ببینند و یاد بگیرند چگونه با آن همکاری کنند. یک حوزه دیگر از مشاغل ممکن برای انسان‌ها، تحلیل کلان داده‌هاست-مجموعه عظیمی از اطلاعات- است؛ در آینده نزدیک، کار برای متخصصان امنیت سایبری نیز کم نخواهد بود، به سادگی به این دلیل که اطلاعات حساس بیشتری در دسترس خواهد بود. به متخصصان فناوری‌های مالی، تحلیل‌گران کسب‌وکار و توسعه‌دهندگان سیستم‌های بلاک‌چین نیز نیاز مبرم خواهیم داشت.
طبق گزارش «آینده مشاغل ۲۰۲۳» مجمع جهانی اقتصاد، تقاضا برای مشاغل سبز در بخش‌ها و صنایع مختلف در حال افزایش است. این گزارش می‌گوید: «در ابعاد جهانی، گذار به سمت اقتصاد سبز می‌تواند تا سال ۲۰۳۰، سی میلیون شغل در انرژی پاک و فناوری‌های افزایش بهره‌وری و کاهش تولید گازهای آلوده کننده ایجاد کند». در حال حاضر، کشورهای غربی، ژاپن و چین، کشورهای پیشرو در ایجاد این پیشرفت بوده و فرصت‌های شغلی جدید در حوزه انرژی سبز و توسعه پایدار بصورت غیرمستقیم-تجارت، علم و سیاست- یا به شکل مستقیم با محیط زیست ارتباط دارند. بخش‌هایی که روی انرژی تجدیدپذیر و منابع جدید انرژی متمرکز هستند؛ گروه‌هایی که روی حفظ گونه‌های در معرض خطر کار می‌کنند، یا برای تغییرات در قوانین حفاظت از محیط زیست، فعالیت حقوقی دارند؛ همگی در مشاغل سبز قرار داشته و در آینده با استقبال زیادی مواجه خواهند شد. علاوه‌بر آن، برنامه‌ریزان شهری، معماران، طراحان و سازندگان خانه‌های هوشمند نقش مهمی در این مشاغل سبز عهده‌دار خواهند بود.
تصویر-2- نمونه‌ای از مشاغل سبز
مهارت‌های ضروری در بیست سال آینده:
- متخصصین بهداشت و درمان متبحر در تعامل با هوش مصنوعی
- رواندرمانگران متبحر در استفاده از نیروهای معنوی
- مهندسین کشاورزی متبحر در استفاده از هوش مصنوعی
- کارخلاقانه مبتنی بر انتقال تجارب انسانی در قاب هوش مصنوعی
جمعیت جهان در حال پیر شدن است و طول عمر افراد در حال افزایش می‌باشد. فلذا نیاز به مراقبت و درمان بیش از پیش ضروری بوده و حرفه‌های بهداشت و درمان همچنان در آینده نزدیک بسیار مورد تقاضا خواهند بود. کارکنان بخش درمانی که به بیماران نه تنها دارو بلکه حمایت روحی و روانی نیز ارائه می‌کنند، ارزشمندتر خواهند بود. پزشکان و متخصصان بهداشت و درمان باید به طور مداوم سرگرم یادگیری باشند و با روش‌های جدید تشخیص و درمان سازگار شوند. هوش مصنوعی نیز در این زمینه کمک خواهد کرد. همچنین برای رواندرمانگران و مربیان رشد شخصی یا مربیان تمرینات معنوی نیز کار بسیاری وجود خواهد داشت.
حرفه‌های کار فیزیکی، مانند مکانیک‌ها، تعمیرکاران، برق‌کاران یا کارگران ساختمانی، همچنان در سال‌های آینده مورد نیاز خواهند بود. در جایی که همچنان در شرایط مختلف نیاز به انجام کارهای کوچک و دقیق وجود دارد، انسان هنوز جایگزینی ندارد. اما این متخصصان نیز باید به طور مداوم دانش فنی خود را بهبود بخشند و با ابزارهای هوشمند جدید آشنا شوند تا در آینده متقاضی لازم را داشته باشند. پیش‌بینی می‌شود که تقاضا برای حرفه‌های جدید در کشاورزی نیز افزایش پیدا کند. جمعیت زمین در حال افزایش است و همه نیاز به غذا دارند. اما باز هم، تقاضای بیشتر برای مهندسان کشاورزی ماهر و آشنا با تکنولوژی نوین کشاورزی خواهد بود تا کشاورزان سنتی و بدون مهارت. در آینده هر نوع کار خلاقه‌‌ای که با انتقال تجربه انسانی مرتبط باشد، همچنان از اهمیت برخوردار خواهد بود، همانطور که هزاران سال پیش هم چنین بود. نویسندگان، شاعران، کارگردانان، بازیگران، کمدین‌ها، هنرمندان و موسیقی‌دانان همچنان مورد نیاز خواهند بود، حتی اگر هوش مصنوعی چالش‌های جدیدی در این بخش‌ها به وجود آورد.
باتوجه به نکات کلیدی ذکرشده باید در انتخاب و ارتقای توانمندی و مهارت افزایی در خود و کودکان-نسل آینده- مبتنی بر نیاز جامعه کوشا باشیم تا از رفاه نسبی اجتماعی- اقتصادی و روانی برخوردار و ضمن خدمت به هم‌نوعان در جامعه، خوشبختی را زندگی کنیم. مدیران مسئول در بخش‌های آموزشی- آکادمیک نیز باید این نکات را در سیاست‌های کلان لحاظ فرمایند تا فردایی برتر و روزآمد را در ایران عزیز شاهد باشیم.
IP-GOLDEN-TA-8
دیدگاه خود را بنویسید